هیچ بازیگری بدون فرآیند آمادهسازی مناسب آماده نیست. برای ارائه یک نمایش عالی باید بر بدن و صدای خود تسلط کامل داشته باشید و در این راه تمرینات بازیگری نخستین گام مهماند. حتی تمرینی مختصر که بتواند بدن شما و ارتباطتان با آن را بیدار کند مفید و ثمربخش است. برای آشنایی با تمریناتی که هم مبتدیان و هم اجراکنندگان باتجربه میتوانند با آن وارد میدان عمل شوند به خواندن این متن ادامه دهید.
تمرینات آمادهسازی بازیگری چیست و مسبب چه دستاوردهایی میشوند؟
آمادهسازی در بازیگری یک تمرین یا بازی گروهی است. این فرایند برای آمادهسازی ابزارهایی است که یک بازیگر در حین اجرا نیاز دارد. تقریباً مانند یک ورزشکار ابزار اصلی یک بازیگر نیز بدنش است و به همین ترتیب نیاز به توجه، مراقبت، آمادهسازی و نگهداری دارد. علاوه بر آماده کردن بازیگران برای تست یا اجرا، تمرینات آمادهسازی میتوانند خلاقیت را شکوفا کنند و مرزهای تخیل را وسعت ببخشند. آنها خوی تجربهگری را بدون سنجش و قضاوت پرورش میدهند و بازیگر را از نظر احساسی، ذهنی و جسمی نرم و رها میکنند. این فرآیند هم برای اجراهای انفرادی و هم کارهای گروهی صدق میکند. کاهش اضطراب یکی دیگر از مزایای کلیدی این تمرینات است. تنش ممکن است اجتناب ناپذیر باشد اما با مشغول کردن ذهن و تمرکز روی بدن به جای نگرانی در مورد اشتباهی که ممکن است در آینده پیش بیاید سبب میشود تا به خود مسلط شوید.
گرم کردن بدن برای بازیگران
استفادۀ کامل از بدن در هر اجرایی نقش اساسی دارد. همچون نوازندهای که برای بالابردن سطح توانایی خود مدام تمرین میکند، هر بازیگر باید با ابزار خود ارتباط برقرار کند. گرم کردن خود را با هر یک یا همه این تمرینات بدنی شروع کنید تا به هماهنگی مطلوب برسید. شما میتوانید این کارها را به تنهایی یا همراه با گروه انجام دهید.
کشش بدن: ماهیچههای خود را بهطور مجزا از یکدیگر و با کشش دادن آنها بیدار کنید. دستهای خود را تا جایی که میتوانید بالا ببرید و سپس به پایین خم شوید تا انگشتان پا را لمس کنید و مچ دست و پا را به صورت دورانی حرکت دهید. مزایای تمرینات کششی شامل بهبود دامنه حرکت و آگاهی جنبشی بیشتر است که عملکرد شما را بهبود میبخشد. بسیاری از بازیگران حرکات کششی و تنفس عمیق را در روند یوگا ترکیب میکنند.
لرزاندن بدن: روشی عالی برای از بین بردن تنش بدن نیز ارتعاش و لرزاندن آن است. تکان دادن و ارتعاش قسمتهای مختلف بدن یا بالا و پایین پریدن انرژی جنبشی بدن شما را افزایش میدهد. اهمیت این روش به عنوان یک تمرین سرد کردن موثر برای آزادسازی آدرنالینی که پس از اجرا ایجاد کردهاید دو چندان میشود.
کشش صورت: تکنیک «صورت کوچک – صورت بزرگ» و موارد دیگر مانند آن برای تمرین دقیق عضلات صورت طراحی شدهاند. صورت خود را با دهان کاملا باز، مانند شیری که خمیازه میکشد منبسط کنید. سپس عضلات صورت خود را به منقبض حالت آن برسانید. مثل اینکه ترشترین لیموی قابلتصور را چشیدهاید. تناوب بین این دو حالت خاصیت ارتجاعی صورت شما را افزایش میدهد و احتمال این را که بتوانید حتی از کوچکترین عضلاتتان برای بیان خود در یک اجرا استفاده کنید افزایش میدهد.
توپ انرژی: تصور کنید که کرهای حاوی انرژی قدرتمند را در دست گرفتهاید و آن را زیر نوک انگشتان خود احساس میکنید. سعی کنید توپ را با تمام توان پرتاب کنید. شاید به دیوار یا زمین و سپس آن را در حالی که به عقب بازمیگردد بگیرید. این بازی تخیلی یک تکنیک عالی برای خلاص شدن از شر اضطراب قبل از اجرا است. زیرا حرکات بدنی جسورانهای را در خود جای دادهاید.
گرم کردن صدا برای بازیگران
صدای یک بازیگر به همان اندازه که ابزار مهمی است به همان اندازه هم نیاز به مراقبت و توجه دارد. بهخصوص اگر در یک فضای تئاتر اجرا میکنید سلامت صدای پایدار کلیدی است. تمرینات گرم کردن صدا تارهای صوتی و ماهیچههای شما را بهراحتی فعال میکند تا بتوانید بدون آسیب رساندن به تارهای صوتی خود شیوه بیانتان را بهبود بخشید.
گرم کردن بیان و رزونانس: فن بیان با تلفظ و ابراز کلمات سروکار دارد. بازیگران باید از تمام قسمتهای دهانشان شامل لبها، دندانها، زبان و کام برای ارائه دیالوگ بهصورت واضح استفاده کنند. پس نحوه ادای کلمات را تمرین کنید و عضلات مرتبط را قبل از اجرا تمرین دهید. بیان و تکرار عبارت «لیره رو لوله، لوله رو لیره» نمونه ای از گرم کردن صدا است که از یک آوای خاص استفاده میکند. برای بیان بهتر کلمات، عمیق نفس بکشید و این عبارت را بارها و بارها تکرار کنید.
تمرین تلفظ و حرکت زبان: اجرای صامتها و مصوتها برای گرم کردن صدا مهم است. گفتن عبارتی مانند «پیتر پایپر» میتواند بازیگران را ترغیب کند تا انواع صداهایی که باید در انتهای سالن تئاتر شنیده شوند را درست ادا کنند. با زیر و بم، میزان و به خصوص سرعت ادای اصوات بازی کنید تا کاملا بر دهان خود مسلط شوید.
تنفس دیافراگمی: تارهای صوتی برای تولید صدا ضروری هستند اما بازیگران به هیچ وجه نباید ریهها و دیافراگم را فراموش کنند؛ ماهیچهای که باعث انبساط و انقباض آنها میشود. روال گرمکردن شما باید شامل تمرینات تنفسی باشد تا با کشش عضلات شکم و معده ظرفیت ریههای شما افزایش یابد. سعی کنید به پشت دراز بکشید و نفس عمیق بکشید و بالا و پایین رفتن شکم خود را احساس کنید. همینطور تمرینهایی که در آن بازیگر بازدم میکند و هوا را کوتاه مانند زمانی که در حال خندیدن است بیرون میدهد و دیافراگم را فعال میکند.
«Sirening» و زمزمه کردن: بسیاری از خوانندگان و بازیگران پیش از اجرا دامنه کامل آوازی از پایینترین تا بالاترین نتهای قابل ادای خود را تمرین میکنند. بالا و پایین رفتن روی گام و با دهان باز، اغراق کردن در یک صدای مصوت مانند «اوه» (oh) یا «اییی» (ee) به عنوان «Sirening» شناخته میشود. انجام همین ترفند با لبهای بسته روی صامتی مانند «ن»، «م» یا (و) صورت را گرم میکند و به شما امکان میدهد صدای خود را در بدن خود حس کنید.
کشش و تمرین زبان: سعی کنید با زبان خود گوشه و کنار دهان خود را لمس کنید. آن را تا جایی که ممکن است بیرون بیاورید و صداهای کلیک یا صدای تقتق در آورید. حتی بهتر است این تمرینات را در حین تنفس از دیافراگم و با تولید صدای پرطنین انجام دهید. خواندن متن با زبان بیرون زده از لبها نیز به شما کمک میکند در ادای کلمات خود تسلط پیدا کنید.
بازیهای گرمکردن در تئاتر برای یک گروه
اگر روی صحنه یا در تیم تولید فیلم کار میکنید یا صرفاً بخشی از یک کلاس بازیگری هستید، در اینجا چند بازی گروهی وجود دارد که میتوانید از آنها برای گرمکردن با یکدیگر استفاده کنید.
لرزش هشتتایی: تکان دادن قسمتهای مختلف بدن یک نوع گرمکردن است و برای کار گروهی نیز مناسب است. بازیگرانی که در یک دایره ایستادهاند میتوانند در حالی که اندامهای مختلفشان را تکان میدهند با صدای بلند از یک تا هشت بشمارند (ابتدا دست چپ سپس راست؛ سپس پای چپ و سپس راست) سپس تا هفت بشمارند. سپس تا شش و به همین ترتیب تا زمانی که هر اندام را برای بار آخر با عدد یک تکان بدهند. این کار هم انسجام را در یک گروه تقویت میکند و هم سطح انرژی یک گروه را به طور قابل توجهی افزایش میدهد.
آینهبازی: در این بازی دو نفر رو در رو میایستند و سعی میکنند خود را آینه ای دقیق از تمام حرکات شخص مقابل خود کنند. یکی ممکن است حرکت را رهبری کند در حالی که دیگری حرکات او را دنبال میکند و شرکتکنندگان باید توجه خود را به طور کامل به بدن شریک صحنه خود معطوف کنند نه روی خودشان.
ایستادن همیارانه: زوجهای تمرینی پشت به پشت روی زمین مینشینند و پاهایشان را دراز میکنند. بازوهایشان را پشت سرشان قفل میکنند و سعی میکنند با هم و به عنوان یک واحد بایستند و به هم فشار بیاورند. مانند بسیاری از تمرینات فیزیکال شاخص این کار سختتر از آن چیزی است که به نظر میرسد.
شمارش گروهی: بازیگران باید تا حد امکان با صدای بلند بشمارند. معمولاً در حالی که در یک دایره جمع شدهاند. هر بازیگر ممکن است هر زمان که برانگیخته شود شماره بعدی را صدا کند اما اگر چند نفر همزمان صحبت کنند بازی دوباره شروع میشود. این کار هنرمندان را تشویق میکند تا تمرکز خود را از خودشان به دیگران تغییر دهند و خود را با فرمهای ظریف ارتباط هماهنگ کنند.
پاس و دریافت: مانند تمرین «توپ انرژی» بازیهایی که شامل نگه داشتن و پاس دادن اشیاء خیالی هستند خلاقیت و فیزیک بدنی را پرورش میدهند. سعی کنید با بازیگران دیگر در یک فضا با سرعتهای مختلف قدم بزنید و اشیاء خیالی را به همراه کلمات یا صداها پرتاب کنید و بگیرید.
اختراع داستان گروهی: کنار هم قرار دادن یک داستان بداهه، راهی عالی برای گرمکردن ذهن گروهی بازیگران است. این کار با چرخیدن دور یک دایره و اضافه کردن هربار یک جمله به داستان انجام میشود. با یک اعلان ساده شروع کنید: «امروز صبح به فروشگاه مواد غذایی رفتم». بازیهای گروهی مانند «من به پیک نیک میروم» که در آن هر اجراکننده غذای جدیدی را به فهرستی از آیتمها اضافه میکند همچنین نیاز به تمرکز و قدرت حفظ کردن دارند.
بازیهای بداههپردازانه: تمرین بداهه میتواند برای گروه بازیگرانی که به دنبال بیرون آمدن از جسمشان هستند مفید باشد. بازیهای تئاتر ویولا اسپولین که اغلب در کلاسهای بداهه و کمدی تدریس میشوند برای هماهنگ کردن بازیگر با محیط اطراف و لحظۀ حال طراحی شدهاند.
تمرینهای بازیگری انفرادی
بسیاری از تمریناتی که تا کنون ذکر شد را میتوان بدون شریک انجام داد اما اگر در حال آمادهشدن برای امتحان هستید که اغلب به این معنی است که باید در یک مکان عمومی یا بدون زمان زیادی گرم کنید بهتر است این تمرینها را به کار ببرید.
صورت خود را ماساژ دهید: با استفاده از حرکات مدور صورت خود را به طور کامل ماساژ دهید تا عضلات اطراف پیشانی، چشمها، دهان و گردن شل شوند.
بیان شکسته و نامفهوم: راههای بیشماری برای بازی با متنی که در یک نمایش یا تست با آن کار میکنید (از آواز خواندن تا پانتومیم) وجود دارد. با این حال بهترین راه دور ریختن معنا از پنجره است. ارائۀ دیالوگ به زبان بیهوده میتواند تمرینی عالی برای جمع کردن ذهن، احساسات و جسم شما در اطراف مطالب باشد. آنها میگویند شما به دلیلی «آن را در استخوانهای خود احساس میکنید». بیان شکسته و نامفهوم رابطۀ بازیگر با متن را سست میکند و او را مستقیماً با احساساتی که فراسوی آن است در تماس قرار میدهد.
تمرین سرعتی: مونولوگ یا دیالوگ خود را با سرعت معمولی تمرین کنید. سپس آن را با دوبرابر سرعت و سپس حتی سریعتر تکرار کنید. تا چه سرعتی میتوانید پیش بروید؟ این تکنیک بهویژه برای بهخاطر سپردن متن پیش از تست بازیگری مفید است.
مدیتیشن: سعی کنید خود را با تمرینات تنفس عمیق همراه کنید. ذهن و بدن خود را آرام کنید تا توجه شما فقط به اینجا و اکنون معطوف شود. بسیاری از تمرینهای مدیتیشن شامل شمارش هر دم و بازدم یا حتی ترکیب تمرینهای تخیل برای کاهش نشخوار فکری(overthinking) بیش از حد است. درگیر کردن دیافراگم برای به حداکثر رساندن بهرهوری از صدا نیز یک تمرین عالی است اما ترکیب آن با تمرکز شدید ذهنی مدیتیشن یک راه مطمئن برای تمرکز بر خود است.
همانطور که به عنوان یک بازیگر باتجربهتر و با اعتماد به نفستر میشوید، متوجه خواهید شد که کدام یک از این تمرینات بازیگری برای شما و بدن شما مناسبتر است. امتحان کنید تا بفهمید کدامشان برای شما مفیدتر است.
